Nasza księgarnia

Herby napoleońskie

Posted in Heraldyka

Szlachta doby napoleońskiej jest czymś innym niż dawna szlachta w potocznym rozumieniu. Tytuły przypadły w udziale nie tylko tym, którzy w szczególny sposób przysporzyli chwały Cesarstwu, ale także tym, którzy wysłużyli je sobie w służbie na posadzie państwowej. Tytuł księcia był związany z pełnieniem określonej funkcji w organizmie państwowym, hrabiami zostali ministrowie, senatorowie i inni wysocy urzędnicy, baronami mianowano merów większych miast, sędziów, biskupów itp. Na tarczy obok właściwego herbu, często uzurpowanego (jako że część nowej szlachty wywodziła się z mieszczaństwa czy wręcz z plebsu), pojawił się emblemat określający rodzaj tytułu, a więc pozycję społeczną, oraz drogę, która do jego uzyskania przywiodła.
Poszczególnym stopniom w hierarchii przyporządkowano części zaszczytne: godność książęcą symbolizował górny pas niebieski, usiany złotymi pszczołami (prince), czerwony, usiany srebrnymi gwiazdami (duc), jak to ma miejsce w herbie marszałka Michela Neya, podniesionego do godności księcia d'Elchingen w 1808 r., księcia Moskwy w 1812 r. Należy przy tym zaznaczyć, że wymienione miasta nie byty apanażami, jak to miało miejsce w tytulaturze starej arystokracji. Dla godności hrabiowskiej zarezerwowano prawą górną ćwiartkę w kolorze niebieskim. Na przykład: niebieska i złota szachownica oznaczała radcę państwa (Conseiller d'Etaf). Miecz w słup w niebieskim polu przysługiwał hrabiemu wojskowemu (herb hrabiego Krasińskiego w dolnych polach zawiera elementy herbu rodowego). Hrabia senator przyozdabiał swoje godła wężem przeglądającym się w lustrze (herb francuskiego astronoma, fizyka i matematyka - Pierre Simon de Laplace'a). Baronom przysługiwała czerwona górna lewa ćwiartka (w zasadzie jest to lewy górny róg). Spośród kilkunastu oznaczeń na przykład: baron wojskowy używał miecza w słup, właściciel ziemski - kłosa, mer- muru z trzema blankami itp.

 

Herb hrabiego de Segur Herb Wincentego Krasińskiego Herb hrabiego de Laplace'a

 

Nowa szlachta otrzymywała figurę zaszczytną czerwonego koloru (słup, pas, krokiew, romb), obarczoną Krzyżem Legii Honorowej, o ile była tym orderem odznaczona. Pozostała szlachta otrzymywała srebrny pierścień na figurze czerwonej (Cadet de Gassicourt). Dawna szlachta tzw. ancien regime'u, która powróciła z emigracji i opowiedziała się za Napoleonem, otrzymała możliwość potwierdzenia swojego szlachectwa i uzyskania tytułów Cesarstwa. Jako element rozpoznawczy zastosowano złotą dwunastopromienną gwiazdę na figurze zaszczytnej koloru niebieskiego. Damy Cesarstwa jako udostojnienie otrzymały tarczę sercową, złotą dla hrabin, srebrną dla baronowych; wdowy po wojskowych, którzy życie złożyli na ołtarzu ojczyzny, obarczały swoją tarczę sercową czarnym mieczem w słup, ostrzem w dół.

 

Herb barona Adama Chłapowskiego Herb rodziny Cadet de Gassicourt Herb hrabiny - wdowy po wojskowym

 

Źródło: P. Dudziński, Alfabet heraldyczny