Nasza księgarnia

Gwardia Cesarska - Grenadierzy konni gwardii

Posted in Armia francuska

Polecamy: ARMIA NAPOLEONA


Grenadierzy konni gwardii - pułk konnej gwardii cesarskiej utworzony w 1796 roku jako gwardia Dyrektoriatu.
Rodowód grenadierów konnych gwardii cesarskiej sięga 1676 roku kiedy to utworzono kompanię grenadierów konnych Domu Królewskiego. Ponieważ był to jedyny oddział konny gwardii sformowany z żołnierzy pochodzenia plebejskiego nie określono oficjalnie jego starszeństwa i miejsca w szyku. Kompanię rozwiązano w 1776 roku. Po raz kolejny grenadierzy konni pojawili się w 1796 roku kiedy to powstał dwukompanijny szwadron konnej gwardii Dyrektoriatu. 27 lutego 1797 roku oddział otrzymał oficjalnie nazwę grenadierów konnych oraz jako nowe nakrycie głowy wysokie futrzane czapy. Na rozkaz Bonapartego 3 stycznia 1800 roku sformowano drugi szwadron. W tym składzie pułk walczył pod Marengo. Grenadierzy odznaczyli się zwłaszcza w ostatniej fazie bitwy, kiedy to pod dowództwem gen. Bessieresa wraz ze strzelcami konnymi gwardii odparli serię kontrataków austriackiej kawalerii. 10 października 1801 utworzono trzeci szwadron a 8 marca 1802 roku czwarty.
Każda kompania miała odtąd w swoim składzie: kapitana, porucznika, podporucznika, wachmistrza starszego, 4 wachmistrzów, furiera, 8 brygadierów, 96 grenadierów, kowala i 3 trębacz. Sztab pułku tworzyli: pułkownik, 4 szefów szwadronu, kapitan-instruktor, podoficer-instruktor, kwatermistrz-płatnik, 2 adiutantów podporuczników, 4 sztandarowych-podporuczników, trębacz pułkowy, 4 trębaczy brygadierów oraz pauker. Ponadto do pułku zaliczano także wagmeistra - wachmistrza starszego, 2 lekarzy, 7 majstrów i podweterynarza. Grenadierzy dosiadali czarnych wierzchowców (oficerowie i trębacze białych). W pochodzie gwardii konnej pułk grenadierów konnych zamykał szyk cesarskiej eskorty. Szczególna pozycja tego pułku sprawiała, że nazywano go "regimentem starszych braci".
5 grudnia 1804 roku grenadierzy otrzymali swój sztandar. Wyszyta była na nim dewiza "Undique terror, undique lethum" ("Wszędzie terror, wszędzie śmierć"). W kampanii 1805 roku grenadierzy byli już wyraźnie oszczędzani. Wprawdzie wyruszyli na tę wojnę w sile przeszło 680 ludzi ale tylko jeden szwadron wziął udział w bitwie pod Austerlitz walcząc z rosyjskimi kawalergardami. Grenadierzy wzięli wówczas do niewoli ich dowódcę księcia Repnina.

7 września 1805 roku w skład pułku włączono szwadron welitów. Wkrótce potem dodano drugi taki szwadron. Były to oddziały szkolne, z których w razie potrzeby kierowano żołnierzy do szwadronów bojowych. W wojnie z Prusami i Rosją 1806-07 grenadierzy byli wprawdzie w składzie Wielkiej Armii jednak weszli do walki dopiero pod Iławą Pruską. Na początku bitwy pułk dowodzony przez gen. Louisa Lepica (przed bitwą powalił go atak remautyzmu i tylko starania Larreya umożliwiły mu wzięcie udziału w walce) stał przez kilka godzin pod ogniem rosyjskiej artylerii. Widząc, że jego ludzie mimowolnie pochylają się w siodłach na sam dźwięk nadlatujących pocisków gen. Lepic miał w pewnej chwili krzyknąć "...Głowy do góry! To tylko kule a nie gówno!". Po południu grenadierzy wzięli udział w wielkiej szarży kawalerii rezerwowej Murata. Wśród oślepiającej zamieci potężny atak złamał i odrzucił rosyjską piechotę zagrażającą już nawet cesarskiemu sztabowi. W czasie walki gen. Lepic z niewielkim pocztem został odcięty przez Rosjan. Odrzucił jednak wezwanie do złożenia broni i przebił się z powrotem. Wracający po szarży grenadierzy zdążyli już poinformować cesarza, że ich dowódca dostał się do niewoli. Dzielny generał skarcił ich stanowczo stwierdzając, że "...Cesarz może otrzymać raport o jego śmierci, ale nigdy o tym, że się poddał".
W kampanii 1808 roku grenadierzy towarzyszyli Napoleonowi w Hiszpanii nie biorąc jednak ani razu udziału w walce. Po reorganizacji gwardii pułk zaliczono do Starej Gwardii. Także w wojnie z Austrią w 1809 roku grenadierzy byli raczej obserwatorami niż uczestnikami. Obecni na polu bitwy pod Wagram nie doczekali się rozkazu do szarży.
1 sierpnia 1811 roku rozwiązano szwadrony welitów dodając w zamian piąty szwadron bojowy. W tym składzie pułk wziął udział w wojnie z Rosją w 1812 roku. Grenadierzy ponownie ani razu nie wzięli udziału w walce. W trakcie odwrotu ponieśli jednak tak duże straty, że 10 lutego 1813 roku zdolnych do walki było zaledwie 127 żołnierzy. Początkowo pułk odtworzono w składzie czterech szwadronów. Jeszcze w lutym dodano dwa kolejne szwadrony, które zaliczono do Młodej Gwardii. W czerwcu szwadrony Starej Gwardii weszły w skład 3 dywizji gwardii konnej gen. Walthera a szwadrony Młodej Gwardii włączono do 2 dywizji gen. Lefebvre-Desnouttesa. Po kolejnej reorganizacji pod koniec letniego rozejmu połączono wszystkie szwadrony pułk grenadierów konnych w sile przeszło 1300 ludzi wszedł w skład 2 dywizji gwardii konnej gen. d'Ornano, gdzie wraz z pułkiem żandarmerii wyborczej tworzył 3 brygadę gen. Leferriera. W bitwie pod Dreznem grenadierzy pozostawali w rezerwie. Podobnie było pod Lipskiem. Pod Hanau w szarży na bawarską kawalerię zginął adiutant pułku Guindey (w 1806 roku jako starszy wachmistrz 10 pułku huzarów zabił pod Saafeld pruskiego następcę tronu ks. Ludwika Fredynanda). Kilka miesięcy później sytuacja armii francuskiej była już na tyle dramatyczna, że Napoleon nie oszczędzał tego elitarnego korpusu. Grenadierzy wzięli udział w bitwach pod Bar-de-Duc, La Rothiere, Montmirail, Vauchamps, Montereau i Craonne. W trakcie Pierwszej Restauracji przekształcono pułk w Królewski Korpus Kirasjerów Francji. Po powrocie Napoleona z Elby formację odtworzono ponownie jako pułk grenadierów konnych gwardii cesarskiej. Do uderzenia na koalicyjną armię w Belgii grenadierzy wystąpili pod dowództwem gen. Guyota w sile przeszło 800 oficerów i żołnierzy. Ostatni raz walczyli za cesarza w bitwie pod Waterloo, gdzie w szarży na angielską baterię zginął major pułku gen. Jamin.
Grenadierzy nosili mundury wzorowane na uniformach grenadierów pieszych oraz charakterystyczne futrzane czapy bez blachy. Od wysokich butów do jazdy konnej do grenadierów przylgnęła nazwa "wielkie buty". Początkowo grenadierzy uzbrojeni byli w proste pałasze z rękojeścią ozdobioną wybuchającym granatem. Po sformowaniu drugiego szwadronu wyposażono go w szable strzelców konnych AN IV. Po utworzeniu pułku podstawowym uzbrojeniem stały się wyprodukowane specjalnie dla grenadierów szable. W 1810 roku zastąpiono je ponownie prostymi pałaszami. Jako żołnierze przeznaczeni także (przynajmniej teoretycznie) do służby pieszej grenadierzy wyposażeni byli także w długą broń palną. Początkowo były to karabinki kawaleryjskie wz. 1777. Drugi szwadron uzbrojono w karabinki wz. AN IX. Innego wariantu tej broni używały następne szwadrony. W marcu 1806 roku ujednolicono uzbrojenie wyposażając grenadierów w karabiny dragońskie z bagnetem piechoty. Rok później zastąpiono je karabinem gwardyjskim (w wersji skróconej). Grenadierzy używali także pistoletów wzorów 1763, AN IX i AN XIII.
Dowódcami pułku grenadierów konnych byli kolejno: gen. Bessieres (1800), gen. Ordener (1800-06), gen. Walther (1806-13) oraz gen. Guyot (1813-15)


Grenadierzy konni gwardii
Od lewej: grenadier w małym mundurze do służby pieszej, grenadier w mundurze paradnym, grenadier w mundurze polowym, grenadier w mundurze polowym i w płaszczu, grenadier w mundurze wyjściowym.

 

 

Piotr Pacak