Meczet Al-Azhar

W październiku 1798 roku w meczecie Al-Azhar zebrali się szejkowie egipscy i emisariusze mameluccy planujący powstanie przeciwko Francuzom, stąd wydano odezwę do powstania, tutaj też na koniec powstania wjechał Napoleon na koniu...

Po wylądowaniu w Egipcie 1798 roku, Francuzi dość szybko opanowali północ kraju, w tym Aleksandrię i Kair (czytaj także:Napoleon w Aleksandrii… i ja też). Ich rządy, mimo, że nie były zbyt uciążliwe dla większość Egipcjan, zaczęły z czasem budzić niepokój. Rygor wprowadzony w Kairze, ustawy ingerujące w dotychczasowy porządek, różnice w zwyczajach oraz działalność mameluckich emisariuszy oraz angielskich szpiegów, sprawiał budowę nastrojów buntowniczych.

W październiku Francuzi ogłosili cennik opłat za rejestrację nieruchomości w mieście. Każdemu, kto nie zapłacił, groziła konfiskata majątku. To prawdopodobnie skłoniło bogatszych mieszkańców Kairu i szejków do zawiązania spisku 30 szejków i emisariuszy przysłanych przez Mameluków spotkało się w meczecie Al-Azhar. Wybuch powstania zaplanowano na 21 października. Rozgłaszali tę wieść muezini minaretów w całym mieście. Niestety Francuzi nie znając jeżyka arabskiego nie zwrócili uwagi na faktyczne nawoływanie do powstania i było ono dla nich zupełnym zaskoczeniem. Na czele powstania stanął szejk niewidomych Sulejman al-Djawksi.

21 października z meczetu Al-Azhar, który stał się główną siedzibą sztabu buntu, wydana został odezwa: “Niech wszyscy, którzy wierzą w jedynego Boga, kiedują się do meczetu Al-Azhar. Nadszedł dzień rozprawienia się z niewiernymi, pomszczenia naszych krzywd, starcia hańby, która nas okrywa.”

Na sygnał, którym były ognie rozpalone w różnych punktach miasta, tłum zaatakował oddziały francuskie w całym mieście. Kwartał wokół meczetu otoczyły barykady. Pierwszy z francuskich dowódców zginął generał Dupuy, który z niewielkim oddziałem ruszył na pomoc chrześcijanom broniącym się klasztorze synajskim. W domu generała Cafarelleigo wybito wszystkich oficerów oraz głównego inżyniera-geografa Testeviude i rysownika Instytutu Egipskiego. O godzinie 10 wiadomość o buncie i śmierci komendanta miasta otrzymał Bonaparte. Sam wraz ze świtą został obrzucony kamieniami na placu Ezbekyeh. Wkrótce wysłał odsiecz dla oblężonego Instytutu oraz zarządził ustawienie dział na wzgórzach Djebell Mokattan, skąd możliwy był ostrzał dzielnicy z meczetem Al-Azhar.

22 października na rekonesans do miasta wyruszył jeden z adiutantów Bonapartego, Józef Sułkowski. Wpadł niestety w pułapkę i z całym oddziałem został rozsiekany. Wieść o jego śmierci dotarła do Napoleona w porze obiadowej. Według świadków powiedział: „Przygotowałem się do wielu strat w tym kraju, obecnie atoli poniesiona jest dla mnie jedną z niepowetowanych”. W sprawozdaniu wysłanym do Dyrektoriatu Wykonawczego w Paryżu podał: „Był to młody człowiek pełen największych nadziei”.

Po południu Bonaparte rozkazał ostrzał z armat meczetu Al-Azhar i otaczającej go dzielnicy. Jednocześnie oddziały pod wodzą generała Bona rozpoczęło rozprawę z buntownikami. Około godziny 18 wysłannicy buntowników poprosili o przerwanie ognia. Napoleon odpowiedział: “Godzina zemsty wybiła, wy zaczęliście – ja skończę.” Rozpoczął się intensywny ostrzał meczetu. O godzinie 20 przywódcy buntu padli bezbronni przez Bonapartem błagając o przerwanie ognia. Tym razem zgodził się.Meczet został zajęty i spustoszony, Napoleon na znak zwycięstwa wjechał konno na próg meczetu.

Przez następne dni codziennie ścinano głowy przywódców buntu, w tym kilkunastu uczonych i sześciu z jedenastu szejków. Podczas rewolty zginęło 250 – 300 Francuzów, po drugiej stronie straty wyniosły ponad 2000 ludzi.

Meczet Al-Azhar to jeden z najważniejszych zabytków stolicy Egiptu. Jego budowę ufundował w 970 roku fatymidzki zdobywca Egiptu Dżawhar As-Sikilli a nazwa jego upamiętnia córkę Mahometa. Wkrótce (w 975 roku) do meczetu dobudowano budynki medresy-uczelni, w której początkowo uczyli się ismailici kształcący się na przyszłych muzułmańskich misjonarzy. Uczelnia ta uchodzi za najstarszą na świecie (Uniwersytet w Bolonii powstał w roku 1088). Po upadku dynastii Fatymidów w 1171 roku roku, uczelnia została oddana sunnitom, którzy zmienili jej profil nauczania na sunnicki. Obecnie w uczelni mogą studiować również kobiety. Można go zwiedzać bezpłatnie, pamiętać trzeba jednak, że jest to możliwe tylko poza porami modlitw a także, by mieć zakryte ramiona, zdjęte obuwie, a kobiety – dodatkowo zakryte włosy.

Adam Gąsior

Tekst ze strony www.SzukajacNapoleona.com

Opublikowano za zgodą autora