Z dziejów jazdy Księstwa Warszawskiego
Historia powstania jazdy Księstwa Warszawskiego w 1806 r. wiąże się ściśle z przebiegiem całego ruchu zbrojnego tego czasu, z sposobem z jego organizacji i metodami. Wysiłek zbrojny Polski pruskiej wybuchł i rozwinął się zdumiewająco szybko przy współudziale całego prawie myślącego i czującego odłamu społeczeństwa, na którego czele stanęły, pomijając już naturalnych, wybitnych, dawnych przewodników idei narodowej, osobistości skromne zdolnościami, przemijające, których działalność wywierała jednak czasowy wpływ na dzieje powstania. Insurekcja 1806 r. nadała tymczasowy charakter początkowej organizacji wojska. W chwilach, gdy cały naród chwyta za broń, gdy cały szereg jednostek, powodowanych, czy to poczuciem ofiarności, ambicją, czy też celami osobistemi, przyczynia się swą inicjatywą do dzieła ogólnego, gdy każdy stwarza sobie własny program działania, z braku ogólnych, ściśle ujętych dyrektyw nie może być mowy o skoordynowanym planie organizacyjnym. Stąd właśnie na początku zbrojeń powstał ten chaos działań, który staje dziś na przeszkodzie jasnemu i ścisłemu zbadaniu początków powstania jazdy naszej tych czasów. Dopiero późniejsze rozporządzenia i rozkazy Komisji Rządzącej unormowały prawem i przepisem ruch powstańczy i zahamowały stwarzanie „dzikich formacyj”, przyczyniających jedynie kłopot czynnikom kierowniczym.
W organizacji jazdy tych czasów uwzględnić należy dwa zasadnicze kierunki, które były wynikiem samej natury zbrojeń, nadały zaś tymczasowy charakter jeździe i zaciążyły na późniejszym jej rozwoju. Jednym z nich było pospolite ruszenie, którego przeżyta budowa, nieprzystosowana do warunków, zadecydowała o zawodzie pokładanych w nim nadziei Napoleona i wpłynęła na wytworzenie mało chlubnej opinji o ofiarności szlachty naszej. Regularne pułki były drugim rodzajem jazdy, który wyróżniał się metodami organizacji, choć czas jego powstania łączył się z epoką powstawania poprzedniej formacji...
Janusz Albrecht, Z dziejów jazdy Księstwa Warszawskiego