Gery.pl - Forum _ Barwa i broń _ Mundur piechoty rosyjskiej.

: ruski 27.04.2005, 20:58

Zgodnie z sugestią Towarzysza podzielę się informacją na temat umundurowania piechoty armii rosyjskiej z okresu wojen rewolucyjnych/napoleońskich (za panowania Aleksandra I).

I okres – 1801-1802, okres przejściowy. Zachowano (donaszano) umundurowanie starego wzoru, wprowadzone w latach 1796-97, za panowania Pawła I (generalnie wzorowane na mundurach pruskich z drugiej połowy XVIII w.), z tym, że kurtki mundurowe miały być cały czas zapięte (poprzednio – tylko w okresie zimowym), zamiast kołnierzy wykładanych wprowadzono wysokie otwarte z przodu kołnierze stojące, w miejsce krótkich spodni wprowadzono długie ("pantałony"), zamiast wysokich kamaszy ("sztiblety") – buty z wysokimi cholewami.

II okres – od 1802 r. Wprowadzono dwurzędowe kurtki mundurowe kroju frak, które, z niewielkimi zmianami (największa miała miejsce w 1826 r., kiedy wprowadzono kurtki jednorzędowe, zapinane na 9 guzików) przetrwały do 1855 r, kiedy to wprowadzono długie mundury typu "kaftan". Kurtki mundurowe wz. 1802 miały 7 guzików po prawej stronie, 6 po lewej, wysoki stojący "otwarty" kołnierz (jak w przeróbkach poprzednich mundurów), dwa naramienniki (podoficerowie – najpierw jeden, od 1803 – dwa). Pantalony i obuwie – jak w rozkazie z 1801 r. Pułki grenadierów i muszkieterów (ciężka piechota) otrzymały kurtki koloru ciemnozielonego, jegrzy (lekka piechota) – jasnozielonego. Kurtki podobnego kroju otrzymały również jednostki artylerii, wojsk inżynieryjnych, pułki morskie (piechota morska) oraz dragoni.

W 1807 r. zlikwidowano na kurtce 7 guzik, nieco skrócono poły kurtki (fraku). W miejsce prostych spodni i wysokich butów wprowadzono buty z krótszymi cholewami i zimowe sukienne pantalony podszyte od dołu skórą ("kragi") oraz letnie płócienne, zakończone od dołu "daszkiem", który prawie w całości zakrywał buty. Letnie i zimowe spodnie wprowadzone rozkazem z 1807 r. przetrwały do 1826 r. Jegrzy w miejsce jasnozielonych kurtek otrzymali kurtki ciemnozielone (jak reszta piechoty)

Od 1812 r. zaczęto wprowadzać "zamknięte" kołnierze zapinane na 3 haczyki (sam krój kurtek się nie zmienił, stosowny rozkaz dotyczył tylko kołnierzy), wtedy to mundur przybrał klasyczny wygląd "a-la wojna 1812". I tu się pojawiają pewne rozbieżności. Wg prawie wszystkich przekazów stosowny rozkaz (ukaz) został wydany 1 stycznia 1812, chociaż samego tekstu rozkazu, podobno, do tej pory nie udało się odnaleźć, a data wprowadzenia nowych kołnierzy została przez historyków ustalona w przybliżeniu na podstawie ikonografii z tego okresu. Problem polega na tym, że pod koniec 1810 r. wprowadzono w armii rosyjskiej nowe zasady wymiany starych (znoszonych) mundurów na nowe. Od 1811r. mundury miały być wymieniane jednocześnie w skali całego pułku (wcześniej – nowe mundury wydawano pojedynczym żołnierzom po dwóch latach od wydania poprzednich). Nowy rozkaz ustalił, że 1 stycznia 1811 r. nowe mundury (w miejsce "zużytych") otrzyma połowa pułków liniowych (armii), 1 stycznia 1812 r. – druga połowa (podział na "połowy" jest umowny). Następnie części pułkom przedłużono terminy donaszania starych mundurów do 1813 r. Z uwagi na brak w archiwach informacji o tym, że pułki, które w 1811 r. otrzymały nowe mundury, dostały następnie (w 1812 r.) przydziały sukna na wykonanie nowych (zamkniętych) kołnierzy, domniemywać należy, że najwyżej połowa piechoty liniowej (armii) była ubrana w 1812 r. w kurtki mundurowe z zamkniętymi kołnierzami. Jeżeliby okazałoby się jednak, że rozkaz dot. nowych kołnierzy został wprowadzony nie 1 stycznia, a nieco później, to w kurtki z nowymi kołnierzami mogły być ubrane najwyżej pułki gwardii oraz niektóre pulki armii, które w jakiś sposób "skombinowały" sukno, niezbędne do wykonania nowych kołnierzy. Inna teoria głosi, że zapięte kołnierze pojawiły się w armii rosyjskiej na dobre dopiero w 1813 r., w okresie, kiedy nowe kurtki mundurowe były szyte na zajętych przez armię rosyjską terenach, w manufakturach, które wcześniej zajmowały się szyciem mundurów francuskich lub na wzór francuski (mających zapięte kołnierze). Ta sama teoria mówi, że właśnie w tym okresie w armii rosyjskiej pojawiły się mundury o bardzo ciemnym odcieniu zieleni (prawie czarne), co było wynikiem przefarbowania sukna francuskiego, zdobytego na tychże terenach. Z uwagi na fakt, że kolor ten był postrzegany w armii jako "modny", po wojnie został on oficjalnie usankcjonowany.

Nakrycia głowy.
1802 r.: wprowadzono nieco zmieniony wzór kapeluszy dla muszkieterów i jegrów oraz czapek dla kompanii grenadierów, tzw. "mitry" (patrz rys. 4) oraz fizylierów w pułkach grenadierów. Szpiczaste czapki grenadierów i fizylierów nie różniły się znacząco od czapek, wprowadzonych za Pawła I w 1796 r. (wzorowanych z kolei na mitrach z połowy XVIII w.), miały jednak nowe godła oraz napis "S nami bog". W tym samym roku jegrzy otrzymali nowe czapki na kształt cywilnych cylindrów z rondem – wąskim po bokach, rozszerzającym się w przedniej i tylnej części (na kształt daszków). Krój munduru wz. 1802 oraz czapek grenadierów i fizylierów wz. 1802 (na przykładzie pułków morskich) – rys. 1

1803 r.: pułki muszkieterów otrzymały nowe czapki, identyczne jak u jegrów, ale bez ronda za to z daszkiem, przypinanym z przodu przy pomocy trzech haczyków. Obydwa rodzaje czapek (zwane jeszcze jako "szapki", w odróżnienia od czak, zwanych "kiwer") były wykonane z sukna. Grenadierzy i fizylierzy pułków grenadierów zaczęli otrzymywać takie same czapki od 1805 r., jednakże stare nadal były donaszane (Pułk Pawłowski miał je na sobie jeszcze w czasie bitw pod Preussisch Eylau oraz Friedland w 1807 r.). W 1805-1807 nieco zmieniła się technologia wykonania czapek muszkieterów i grenadierów (wprowadzono przyszywane daszki).

1808-1809: wprowadzone zostały pierwsze skórzane, oklejone suknem czaka - wz. 1808 (kiwery), wykonane na wzór francuski z 1806 r.. Wtedy też nowe nakrycia głowy otrzymali jegrzy (w miejsce starych czapek-"cylindrów").

Przegląd czapek: rys. 2: czapka muszkietera wz. 1802; czapka muszkietera wz. 1803; szapka jegra wz. 1802; czapka grenadiera wz. 1802; czako muszkietera wz. 1812; czako grenadiera wz. 1808.

1812 r.: wprowadzono kiwer nowego wzoru – "wizytówka" mundurowa armii rosyjskiej w wojnach napoleońskich. (patrz rys. 3). Razem z nowym kiwerem wprowadzono dla pułków armii podpinki typu "rybie łuski" (gwardia otrzymała je w 1810 r.), jednakże do większości pułków trafiły nowe podpinki dopiero w latach 1813-14, stąd nowe czaka przez pewien czas noszone były z podpinkami starego wzoru. Zgodnie z rozkazem, nowe podpinki miały być wykonywane w sposób "scentralizowany", w manufakturach państwowych. Czako wz. 1812 przetrwało do 1817 r.

W najbliższej przyszłości postaram się wystawić informacje o oporządzeniu i uzbrojeniu piechoty ros. z okresu wojen napoleońskich. Chętnie (w wolnej chwili) odpowiem na ew. pytania, rozwijające dany wielowątkowy temat.

Wykaz źródeł:
Glinka „Russkiy Wojennyj Kostium 18-naczala 20 wieka”, 1988
Korolew „Grienadierka obrazca 1802”, Orioł, 1/1991
Korolew „Kiwier piechotnyj obrazca 1812”, Orioł, 3/1993
Popow „Batalionnyje i rotnyje razliczija armiejskoj piechoty w epochu imperatora Aleksandra I”, Zeughaus, 7/1998
Ulianow „Riegularnaya piechota 1801-1855”, 1996
Ulianow „Mundur i amunicyja piechotnego sołdata. Obrazcowyje rysunki 1808 goda”, Wojennaja illustracyja 1/1998
Leonow "Morskije połki i bataliony w carstwowanije Aleksandra I", Zeughauz, 19/2002
Podmazo "Russkij mundur obrazca 1812 goda” Sierżant, 11/2003
Czernuszkin: "Russkaja armija XVIII-XIX wiekow. 1700-1801. Piechota, kawalerija, artillerija. 1801-1825. Gwardiejskaja i armiejskaja piechota", 2004


 

: Towarzysz 28.04.2005, 11:40

Witam ,
No, drogi przyjacielu , jeśli to pod wpływem mojej sugestii … to była to chyba jedna z najlepszych sugestii jaką miałem na tym forum … blush.gif
Brawo ! super podsumowanie clapping.gif:-->clapping.gif
Po rozwinieciu , z tego można zrobić pracę magisterską … tongue.gif
Na pytania "u mnie" jeszcze za wcześnie , najpierw to co napisałeś trzeba przetrawić …
A mógłbyś to pociągnąć ( o mundurach i nakryciach głowy ) do powiedzmy .. 1831 roku ?
Jedno jest pewne - wszyscy mają teraz dobry adres do kierowania pytań o mundur rosyjski.

Powodzenia i serdecznie pozdrawiam smile.gif
T.


: ruski 28.04.2005, 12:34

QUOTE(Towarzysz @ 28.04.2005, 12:40)

A mógłbyś to pociągnąć ( o mundurach i nakryciach głowy ) do powiedzmy .. 1831 roku ?


Witam, nie ma sprawy. Spróbuję za jakiś czas „rzucić” jeszcze coś o dystynkcjach oraz mundurach piechoty gwardii.

Poprawiłem
E.

: ruski 29.04.2005, 09:38

Witam ponownie.
Rozwijając temat do 1831 r. :

Wprowadzone po zakończeniu działań wojennych w Europie zmiany w umundurowaniu armii rosyjskiej, w tym piechoty, odzwierciedlały, z jednej strony, popularyzację „francuskiego” stylu i mody wojskowej, z drugiej – coraz większe przywiązanie cara Aleksandra I (w późniejszym okresie panowania), a następnie Mikołaja I do formalno-paradnej strony wojskowości.

W załączonym niżej opisie nie uwzględniłem zmian w umundurowaniu Korpusu Kaukaskiego armii ros. Jednocześnie załączyłem krótkie wzmianki o zmianach w umundurowaniu armii Królestwa Polskiego na tle zmian w umundurowaniu armii ros.

1817 r.: wprowadzono nowy wzór czaka (nowy kiwer był wyższy od wz. 1812, stracił kształt „siodła”). Pułki i kompanie grenadierów i karabinierów otrzymały podpinki „rybie łuski”, reszta piechoty – zwykłe skórzane. Wprowadzono też czarne pokrowce na czaka z naszytymi literami i cyframi z żółtego sukna, w kompaniach grenadierów i karabinierów (przykładowo) 1GR, 1KR (litery ros. – 1 gredadierskaja rota, 1 karabinierskaja rota), w pozostałych kompaniach – cyfra i litera „R”.

Wprowadzono spodnie (pantalony) zimowe nieco zmienionego kroju – „kragi” skórzane miały być wykonane z „daszkiem” (podobne w kroku do pantalonów letnich), zakrywającym obuwie. Po krótkim czasie zmianę zarzucono i powrócono do spodni zimowych starego kroju (tj. wz. 1807). W samodzielnym Korpusie Litewskim (powstałym w 1817 r., przemianowanym na 6 Korpus w 1830 r.) pantalony zimowe nie miały skórzanego podszycia, zamiast tego wprowadzono wysokie kamasze z czarnego sukna (identyczne jak w wojsku Królestwa Polskiego).

1824 r.: niewielka zmiana kroju kurtek mundurowych: poły fraku (wewnętrzne strony) miały być od tej pory zszywane.

1826 r.: wprowadzono nowe kurtki mundurowe – jednorzędowe, zapinane na 9 guzików. Korpus Litewski zachował kurtki poprzedniego wzoru – dwurzędowe, z żółtymi wyłogami. (praktycznie identyczne jak w wojsku Królestwa Polskiego). Korpus Litewski (już jako 6 Korpus) otrzymał nowe jednorzędowe kurtki dopiero w 1831 r.

Wprowadzono nowe ciemnozielone pantalony zimowe bez skórzanego podszycia (takie same, ale koloru granatowego, wprowadzono w wojsku Królestwa Polskiego).

1827 r.: wprowadzono spodnie letnie nowego wzoru (prostego kroju, bez daszków).

1828 r.: wprowadzono kolejny nowy wzór czaka, jeszcze wyższe od wz. 1817. (Gembarzewski podaje, że w wojsku polskim nowe czaka wprowadzono już w 1826 r., jest to zapewne pomyłka – tej sprawie poświęcę oddzielny post). Kiwer wz. 1828 był przedostatnim nakryciem głowy tego rodzaju w armii ros., w 1842/43 wprowadzono na krótko nowy wzór, lecz w związku z wprowadzeniem kasków (hełmów) skórzanych w 1844 r. otrzymały je tylko niektóre pułki.

Zainteresowanych tym okresem odsyłam do książki Ulianowa „Riegularnaja piechota 1801-1855”, Moskwa 1996. Okres „ponapoleoński” jest całkiem nieźle udokumentowany, co znalazło odzwierciedlenie w tej właśnie książce.

: Anrep 6.05.2005, 21:42

Witam!
Mam pytanie jak wyglądały mundury rosyjskiej piechoty (i kawalerii) podczas zimowej kampanii 1807 np. w styczniu tego roku? Zawsze przedstawia się eleganckie mundury letnie, a mnie interesuje wygląd żołnierzy w płaszczach i pokrowcach na czapkach (czakach). Spotykałem się z przedstawieniami mundurów zimowych z 1812 r. , wcześniejsze chyba są pomijane.

Jeszcze jedno.Czy jegrzy walczyli w zimowym oporządzeniu (płaszczach), czy może tylko maszerowali?

Pozdrawiam

: Adam Zwoiński 12.05.2005, 16:14

Czy ktos posiada mundury piechoty rosyjskiej z czasów wojny siedmioletniej?. Z góry dziękuje za informacje

: horhe 30.12.2005, 19:17

Tutaj proszę bardzo ładny album Viskovatov'a.
http://www.memorandum.ru/viskowatov/imglist.html
Uniformy z lat 862 - 1825

: AKM 3.01.2006, 00:27

Witam !
Chciałbym zadać dla znawców tematu może naiwne pytanie,ale jaka była różnica między muszkieterami a jegrami.?
Czy w czsie insurekcji 1794r.mundury muszkieterów i dragonów były identycznej barwy tzn. zielone mundury z czerwonymi(pąsowymi)wyłogami i kołnierzami.
Jeżeli tak to jak rozróżniano poszczególne regimenty?
Dzięki.

Invision Power Board (http://www.invisionboard.com)
© Invision Power Services (http://www.invisionpower.com)